ทบทวนเพื่อก้าวต่อ "ธรรมนูญพื้นที่ภาคใต้"

  • photo  , 1000x563 pixel , 121,757 bytes.
  • photo  , 1567x1045 pixel , 160,817 bytes.
  • photo  , 1000x750 pixel , 160,979 bytes.
  • photo  , 1000x750 pixel , 164,179 bytes.
  • photo  , 1000x750 pixel , 128,669 bytes.
  • photo  , 1000x750 pixel , 156,685 bytes.
  • photo  , 1000x750 pixel , 189,766 bytes.
  • photo  , 1000x750 pixel , 138,064 bytes.
  • photo  , 1000x667 pixel , 188,102 bytes.
  • photo  , 1000x1500 pixel , 355,783 bytes.
  • photo  , 960x1280 pixel , 273,905 bytes.
  • photo  , 1000x667 pixel , 161,346 bytes.
  • photo  , 1000x1333 pixel , 146,965 bytes.
  • photo  , 1045x1567 pixel , 123,831 bytes.
  • photo  , 1000x750 pixel , 98,093 bytes.
  • photo  , 1000x750 pixel , 77,024 bytes.
  • photo  , 1000x1333 pixel , 141,653 bytes.
  • photo  , 1000x1309 pixel , 156,852 bytes.
  • photo  , 1045x1567 pixel , 168,171 bytes.
  • photo  , 1000x1333 pixel , 198,233 bytes.
  • photo  , 1000x1333 pixel , 126,858 bytes.
  • photo  , 1567x1045 pixel , 190,544 bytes.
  • photo  , 1000x667 pixel , 151,586 bytes.
  • photo  , 1000x750 pixel , 186,018 bytes.
  • photo  , 1000x563 pixel , 125,049 bytes.
  • photo  , 1567x1045 pixel , 158,728 bytes.
  • photo  , 1045x1567 pixel , 158,944 bytes.
  • photo  , 1567x1045 pixel , 118,398 bytes.
  • photo  , 1045x1567 pixel , 171,806 bytes.
  • photo  , 1045x1567 pixel , 189,954 bytes.
  • photo  , 1567x1045 pixel , 182,989 bytes.
  • photo  , 1567x1045 pixel , 106,387 bytes.
  • photo  , 1567x1045 pixel , 155,869 bytes.
  • photo  , 1000x563 pixel , 115,109 bytes.
  • photo  , 1000x563 pixel , 105,870 bytes.
  • photo  , 1000x563 pixel , 115,273 bytes.
  • photo  , 1000x563 pixel , 109,750 bytes.
  • photo  , 1000x562 pixel , 122,002 bytes.
  • photo  , 1000x750 pixel , 108,764 bytes.
  • photo  , 1000x562 pixel , 170,556 bytes.
  • photo  , 1000x1333 pixel , 201,065 bytes.

ทบทวนเพื่อก้าวต่อ "ธรรมนูญพื้นที่ภาคใต้"

(1)

เผลอแปปเดียว 15 ปีแล้ว (2551-2566)  จากธรรมนูญสุขภาพตำบลชะแล้ที่ก่อเกิดเป็นที่แรกของประเทศ กับการขยายผลธรรมนูญพื้นที่ภาคใต้ในปัจจุบัน

วันที่ 1-2 กันยายน 2566  จังหวะเวลาลงตัวให้พื้นที่ปฏิบัติการทำธรรมนูญตั้งแต่พื้นที่แรก ได้แก่"ธรรมนูญสุขภาพตำบลชะแล้" จ.สงขลา  รุ่นขยายผลที่เป็นอีกหนึ่งพื้นที่เรียนรู้สำคัญ  "ชันชีนาทอน" จากสตูล และอีกหลากหลายพื้นที่ในภาคใต้ตั้งแต่สุราษฎร์ธานี กระบี่ ตรัง พัทลุง สตูล สงขลา ปัตตานี และยะลา รวมถึงสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช) ได้มาเจอกันในเวทีนี้ได้ชวนกันทบทวนเรียนรู้ร่วมกัน

หลังจากชวน check in ตัวเองแล้วด้วยกราฟใยแมงมุมแล้วก็ต่อด้วยการชวนทบทวนเส้นทางการทำธรรมนูญพื้นที่ตนเอง ที่มา คนสำคัญ หมวดหมู่สำคัญในธรรมนูญ และประเด็นที่นำไปขับเคลื่อนให้เกิดขึ้นจริง ให้เวลาได้ทบทวนประมาณ 15 นาที

ต่อจากนั้นเป็นการชวนกันให้เล่าเรื่องราวธรรมนูญของแต่ละพื้นที่ ในประเด็น 1.เป้าหมายในการแก้ปัญญา 2.กระบวนการขับเคลื่อน 3.ปัญหาอุปสรรค

กลุ่มของผมในประเด็นรองรับสังคมสูงวัย มีทั้งจากต.บาโงย จ.ยะลา ต.เขาพัง จ.สุราษฏร์ธานี ต.เกาะสุกร และต.ท่าพญา จาก จ.ตรัง กลุ่มย่อยนี้ชวนกันได้เล่าเรื่องสำหรับโจทย์ในการแลกเปลี่ยนธรรมนูญพื้นที่ ได้แก่

1)เป้าหมายในการแก้ปัญหา

2)กระบวนการขับเคลื่อน

3)ปัญหาอุปสรรค

ผลการพูดคุยจะถูกให้นำเสนอในเช้าวันพรุ่งนี้  ก่อนแยกย้ายกลับที่พักก่อนรับฟังเรื่องราวการสร้างข้อตกลงจัดการทรัพยากรที่บ้านช่องฟืน

(2)

ชมทะเลหน้าบ้านช่องฟืน

หลังจากเมื่อวานเรามีโอกาสฟังพี่แดง สุภาภรณ์ พรรณราย  แกนนำชุมชนบ้านช่องฟืน พี่เสณี เสณี จ่าวิสูตร  พี่ฉิ้ม เบญจวรรณ เพ็งหนู พี่เลี้ยงจังหวัดเล่าเรื่องราวการจัดการทรัพยากร การกำหนดกติกาจัดการทะเลหน้าบ้าน

เช้านี้แม้อากาศจะไม่เป็นใจมากนัก แต่ทีมพวกเรา 20 กว่าคนที่อยากล่องทะเลสาบก็มาพร้อมกันที่บ้านผู้ใหญ่บ้านเพื่อชมทะเลบ้านช่องฟืน เรือ 4 ลำเตรียมไว้แล้ว  Let's go ลงเรือ ชมทะเลสาบ และแวะเยือนเกาะกระ


(3)

ชมทะเลหน้าบ้านช่องฟืน กับโอกาสไปต่อการท่องเที่ยวโดยชุมชน

พวกเรานั่งเรือจากท่าที่บ้านผู้ใหญ่เพื่อไปชมความงามทะเลหน้าบ้านของชาวช่องฟืน

ด้วยข้อจำกัดเรื่องดินฟ้าอากาศกับเวลาตอนเช้าก่อนประชุมทางเจ้าบ้านจัดโปรแกรมท่องเที่ยวชุมชนให้เราไปชมเกาะกระ ในทะเลสาบสงขลาที่อยู่ไม่ไกลจากฝั่ง  กับชมเขตพื้นที่เขตปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำ เขตห้ามล่อล้อมกระทุ้งน้ำ กติกาของชุมชนในการจัดการทะเลหน้าบ้าน

เกาะกระ เกาะเล็ก ๆ ที่เราสามารถเดินได้รอบเกาะในเวลาประมาณเพียงครึ่งชั่วโมง มีธรรมชาติที่แปลกตาหลายจุด ผสมผสานกับการสร้างสิ่งก่อสร้างรูปเคารพ

เพียงเดินขึ้นจากท่าเรือเราก็พบกับสระกระจก บ่อน้ำใสที่สะท้อนหินงอกหินย้อย  เดินต่อมาไปทางทิศตะวันออกก็มีจุดเถาวัลย์โบราณ เถาวัลย์ที่บ่งบอกอายุว่าอยู่หลายชั่วอายุคน ต้นโพธิ์เงินโพธิ์ทอง ประตูข้ามกาลเวลา รอบเกาะมีจุดที่มีรูปเคารพที่หลากหลายส่วนใหญ่สไตล์จีน มีรูปปั้นนักษัตร มีรูปหลวงพ่อทวด พระพุทธรูป  ตั้งกระจายไปตามจุดต่าง ๆ  เราพบหินสีแปลกตาอยู่หลายจุดทีเดียว

ผู้ใหญ่บ้านเล่าว่าในอดีตชาวบ้านจะมาที่เกาะกระก็มีนำหินไปเผาใช้เป็นส่วนผสมในการก่อสร้าง นอกจากนี้ก็มีมาเอาขี้ค้างคาว สำหรับการก่อสร้างที่มีลักษณะออกสไตล์จีน มีการจัดวางรูปเคารพที่ชาวจีนนับถือ เพราะมีผู้ประกอบการท่องเที่ยวเข้ามาพัฒนาพื้นที่เกาะ และมีกลุ่มนักท่องเที่ยวหลักเป็นจีนจากมาเลเซียและสิงค์โปร์ สิ่งก่อสร้างที่ทรุดโทรมไปบ้างก็จากเหตุการณ์ระบาดของโควิด

ทีมเราหยุดเก็บภาพกันหลายจุด ด้วยท่านผู้ใหญ่บ้านนอกจากเป็นคนนำเที่ยวคอยเล่าเรื่องแล้ว ยังช่วยแนะนำจุดถ่ายภาพและเป็นตากล้องให้ด้วย

เชื่อเหลือเกินว่าความลงตัวของสภาพเกาะที่ไม่กว้างใช้เวลาไม่นาน มีความสวยงามแปลกตาของธรรมชาติหลายจุด ถ้ามีการมาปรับปรุงพัฒนาพื้นที่ภายใต้ความเข้าใจเรื่องอารยสถาปัตย์เพิ่มมากขึ้นจะช่วยเพิ่มเสน่ห์ให้เกาะกระเพิ่มขึ้นและเป็นอีกหมุดหมายการท่องเที่ยวสำคัญทะเลสาบสงขลา เชื่อมโยงอยู่ในเส้นทางการท่องเที่ยวชุมชนแน่นอน

ฟ้าส่งสัญญาณครึ้มมาแต่ทิศตะวันตก ท่านผู้ใหญ่รีบให้สัญญาณพวกเรากลับเข้าฝั่ง แผนที่จะได้ไปชมการยกไซกุ้งต้องปรับออกไป ขากลับพี่คนขับเรือพาเราชมแนวเขตพื้นที่เขตปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำ เขตห้ามล่อล้อมกระทุ้งน้ำ

เครื่องมือประมงที่เห็นในแนวนี้คือไซที่ไว้ดักกุ้งมัน และกุ้งก้ามกราม นึกถึงเมนูต้มยำกุ้งของเมื่อวานก็ได้จากไซเหล่านี้แหละ 55

เผลอแปปเดียวก็เกือบ 2 ชั่วโมง ท่องเที่ยวสัมผัสวิถีชุมชนประมงบ้านช่องฟืน รู้สึกว่าต้องกลับมาซ้ำเพราะยังไม่จุใจ แต่เชื่อเหลือเกินว่าด้วยศักยภาพพื้นที่ที่เป็นเฉพาะ ประสบการณ์จัดการบริหารจัดกลุ่มประมงมาอย่างยาวนานจะเป็นต้นทุนเพื่อต่อยอดการพัฒนาการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านช่องฟืนต่อไป


(4)

ผลึกความคิด "แกงหม้อนี้ถ้าไม่อุ่นก็บูด"

เช้านี้ (2 กันยายน 2566) หลังจากกลับจากทริปชมทะเลหน้าบ้าน และกินข้าวเช้าแบบง่าย ๆ สไตล์ชาวบ้านที่นี่

เราเริ่มกระบวนการด้วยการให้ตัวแทนนำเสนอเนื้อหาการพูดคุยกับกลุ่มย่อยธรรมนูญในประเด็นหลักต่าง ๆ อาทิ ด้านทรัพยากร ด้านรองรับสังคมสูงวัย ด้านอาหารปลอดภัย เป็นต้น

ต่อจากนั้นก็เป็นกระบวนการให้แต่ละคนได้สะท้อนความคิดเห็น 3 ข้อ

1)การเรียนรู้เรื่องธรรมนูญ

2)จะกลับไปทำอะไรต่อ

3)ข้อเสนอแนะต่อบ้านช่องฟืน

สำหรับผมกระบวนการ 2 วัน 1 คืนในครั้งนี้ และการทบทวนกับตัวเองต่อกระบวนการธรรมนูญพื้นที่ก่อนหน้านี้ ความคิดต่อเรื่องนี้ก็ค่อย ๆ ตกผลึก

บางอย่างผมแลกเปลี่ยนไปในเวทีบางอย่างก็ปิ๊งแว๊ปต่อหลังการประชุมแล้ว

ก็เลยขอมาบันทึกเก็บไว้

-ธรรมนูญเป็นเครื่องมือหนึ่งในการสร้างกระบวนการเรียนรู้และมีส่วนร่วมของคนในชุมชนต่อเรื่องราวหรือประเด็นร่วมที่อยากแก้ปัญหาหรืออยากให้เกิดขึ้นในชุมชน ถ้า สช. ก็จะใช้คำว่าเป็นเครื่องมือในการพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพแบบมีส่วนร่วม

-ธรรมนูญเป็นเรื่องของชุมชน สังคม ไม่ได้เป็นเรื่องของใครคนใดคนหนึ่ง ทำคนเดียวไม่ได้ ต้องชวนคนที่เกี่ยวข้องในเรื่องนั้น ๆ เข้ามามีส่วนร่วม

-ธรรมนูญต้องมีเวลา "บ่ม"  กระบวนการทำธรรมนูญไม่ใช่เพียงเป็นการประชุม หรือการทำเอกสารเพียงชุดใดชุดหนึ่ง แต่ต้องเป็นกระบวนการที่ต้องปรับเปลี่ยนแนวคิดแล้วชักชวนผู้คนออกเดินทาง ลุกขึ้นมาลงมือทำ จึงต้องมีระยะเวลาในการบ่ม ทั้งการมีคณะก่อการดี  ทั้งกระบวนการบ่มความคิดในประเด็นนั้น ๆ ที่ต้องเป็นวาระร่วม  การมีวงคุยทั้งเป็นทางการไม่เป็นทางการ การค้นหาข้อตกลงที่เหมาะสม การใช้เวลาในการสร้างการมีส่วนร่วม ก่อนมีฉันตามติร่วมกัน

-ข้อตกลง ข้อชันชี ข้อกติกา  ควรเริ่มจากข้อตกลงสิ่งที่ทำได้ และเป็นสิ่งที่มีคนจะเป็นคนทำ ไม่ใช่เพียงคิดให้ใครคนใดคนหนึ่งทำเท่านั้น เริ่มจากน้อยไปหามาก จะช่วยสะสมกำลังใจ ช่วยสะสมความเชื่อความเป็นไปได้ต่อเครื่องมือนี้

-สุดท้ายแกงหม้อนี้ต้อง "อุ่น" ผลึกความคิดจากพี่สมยศ ฤทธิ์ธรรมนาท ผู้มีส่วนสำคัญในการผลักดันชันชีนาทอน ที่ผมเมื่อฟังแล้วปิ๊งเลย  ธรรมนูญพื้นที่ต้องไปให้ถึงความเป็นเจ้าของ  ต้องมีคนที่รู้สึกเป็นเจ้าของและพูดถึง เน้นย้ำ เชื่อมโยง อธิบาย เมื่อใดที่คนในชุมชนไม่มีการพูดถึงธรรมนูญเลย ก็เปรียบเหมือนแกงหม้อที่ตั้งไว้เฉย ๆ หลายวันก็กลายเป็นแกงบูด กินไม่ได้ท้องเสีย ต้องทิ้งแกงหม้อนี้ไป ถ้าอยากให้แกงหม้อนี้กินได้ ยังหรอยอยู่ก็ต้องอุ่น

บันทึกความคิดนี้ไว้

(5)

ข้อเสนอต่อทีมบ้านช่องฟืนกับการต่อยอดพัฒนาการท่องเที่ยวโดยชุมชน

จากมุมมองของนักท่องเที่ยวที่ได้สัมผัสความเป็นบ้านช่องฟืน แม้จะยังไม่เต็มรูปแบบ บางข้อได้แลกเปลี่ยนไปในที่ประชุม บางข้อเพิ่งมาปิ๊งตอนนั่งทบทวน

ประเด็นที่หนึ่ง สำหรับต้นทุนทรัพยากรธรรมชาติ วิถีชีวิตความเป็นช่องฟืนมีเอกลักษณ์และเสน่ห์ของการเป็นชุมชนประมงพื้นบ้านลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาอยู่แล้ว

ประเด็นที่สอง สำหรับการท่องเที่ยวโดยชุมชน ก็เป็นเครื่องมือ เป็นกระบวนการในการพัฒนาพื้นที่เฉกเช่นเดียวกับธรรมนูญพื้นที่ซึ่งต้องผสมผสานและให้ความสำคัญทั้งการมีส่วนร่วมและสร้างการเรียนรู้ให้กับทีมคณะทำงาน คนในชุมชน และผู้ที่เกี่ยวข้อง ที่จะต้องมีเป้าหมายร่วมกัน

ประเด็นที่สาม การท่องเที่ยวโดยชุมชนก็ทำคนเดียวไม่ได้ ต้องมองหาผู้คนที่มีหัวใจเดียวกัน ผู้คนที่เกี่ยวข้องและเชื่อมโยงตลาดสายการท่องเที่ยว ตั้งแต่คนนำเที่ยว ที่พัก คนทำอาหาร การเดินทาง ของฝากที่ระลึก  มามีส่วนร่วม

ประเด็นที่สี่ มุ่งเน้นการพัฒนายั่งยืน คือการต้องคำนึงถึงการกระจายรายได้ให้ผู้คนที่เกี่ยวข้องและชุมชน การต้องคำนึงถึงการท่องเที่ยวที่จะต้องช่วยส่งเสริมความเป็นอัตลักษณ์ของบ้านเรา และเป็นการท่องเที่ยวที่นำไปสู่การส่งเสริมการรักษาฐานทรัพยากรธรรมชาติ

ประการที่ห้า การค้นหากลุ่มเป้าหมายที่เราต้องการและเหมาะกับการท่องเที่ยวของเรา ว่าจะเป็นกลุ่มไหน วัยรุ่น ครอบครัว ผู้สูงอายุ เพื่อจะได้ออกแบบการท่องเที่ยวที่สอดคล้อง

ประการสุดท้าย ปัจจุบันกำลังเข้าสู่สังคมสูงวัยสมบูรณ์  ผู้สูงอายุที่จะเป็นนักท่องเที่ยวเพิ่มมากขึ้น บ้านพัก สถานที่ต่าง ๆในชุมชนที่ต้องมีการทำกิจกรรม ควรคำนึงถึงความสะดวกปลอดภัยสำหรับนักท่องเที่ยวทุกกลุ่มโดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้สูงอายุ เช่น การมีห้องน้ำที่เหมาะสม ทางลาด ราวจับ เป็นต้น
จากมุมมองนักท่องเที่ยวที่คิดว่าต้องกลับมาเที่ยวบ้านช่องฟืนอีกครั้ง


Bonus track... "เบายอดม่วง" ที่บ้านช่องฟืน

ทีมสมัชชาสุขภาพตรังไปร่วมแลกเปลี่ยนเรื่องราวธรรมนูญพื้นที่ครั้งนี้ ก็ติดไม้ติดมือ "ข้าวเบายอดม่วง ข้าวแห่งความภาคภูมิใจ และข้าวคุณภาพจากจังหวัดตรังไปแนะนำและเชิญชวนมวลมิตรได้ลิ้มลองกัน

เตรียมไปทั้งแบบ 1 kg  แบบ 1/2 kg และแบบจมูกข้าว ได้รับการตอบรับดีมาก ๆ หลายคนมาเข้ามาซักถาม และซื้อกลับไปชิมกัน บ้างซื้อไปกินเอง บ้างซื้อไปฝากคนที่ห่วงใย บ้างซื้อไปฝากผู้มีปัญหาสุขภาพในการดูแล

รอบนี้เบายอดม่วงกระจายไปยังคนกินทั้งจากจังหวัดสุราษฎร์ธานี พัทลุง กระบี่ สตูล สงขลา ปัตตานี

ขอบคุณทุกท่านที่อุดหนุนนะครับ

#รักใครให้ชวนกินข้าวกล้อง

#เบายอดม่วง


เชภาดร จันทร์หอม บันทึกเรื่องราว

Relate topics

แสดงความคิดเห็น

« 7832
หากท่านไม่ได้เป็นสมาชิก ท่านจำเป็นต้องป้อนตัวอักษรของ Anti-spam word ในช่องข้างบนให้ถูกต้อง
The content of this field is kept private and will not be shown publicly. This mail use for contact via email when someone want to contact you.
Bold Italic Underline Left Center Right Ordered List Bulleted List Horizontal Rule Page break Hyperlink Text Color :) Quote
คำแนะนำ เว็บไซท์นี้สามารถเขียนข้อความในรูปแบบ มาร์คดาวน์ - Markdown Syntax:
  • วิธีการขึ้นบรรทัดใหม่โดยไม่เว้นช่องว่างระหว่างบรรทัด ให้เคาะเว้นวรรค (Space bar) ที่ท้ายบรรทัดจำนวนหนึ่งครั้ง
  • วิธีการขึ้นย่อหน้าใหม่ซึ่งจะมีการเว้นช่องว่างห่างจากบรรทัดด้านบนเล็กน้อย ให้เคาะ Enter จำนวน 2 ครั้ง